Adwokat Daniel Łudczak » Nowelizacja Kodeksu pracy cz. I

W najbliższym czasie w życie wejdzie duża nowelizacja przepisów prawa pracy, w dość znaczący sposób zwiększająca uprawnienia pracownika na wielu płaszczyznach, m.in. w zakresie umów na okres próbny, umów na czas określony, zasiłku macierzyńskiego oraz wielu innych. Najnowsza zmiana kodeksu pracy „namiesza” ponadto w zakresie uprawnień pracownika dotyczących urlopu, wydłużone zostaną także przerwy w pracy. W niniejszym artykule skupimy się na dwóch ostatnich zagadnieniach, związanych, jak można by to określić, z prawem do nieświadczenia pracy przez osobę zatrudnioną. Zakres ostatnich zmian w prawie pracy jest na tyle obszerny, że zasługuje na kilka osobnych artykułów, które z pewnością w najbliższym czasie się pojawią.

Geneza nowelizacji

Zanim przejdziemy do analizy wybranych zmian w prawie pracy, wskazać należy, iż przedmiotowa nowelizacja stanowi implementację do prawa krajowego dwóch dyrektyw unijnych, realizujących politykę „work-life balance”, mającą na celu dążenie do zrównoważenia życia zawodowego pracownika z jego życiem prywatnym. Są to zatem zmiany niewątpliwie dla niego korzystne.

Kiedy wejdzie w życie?

Ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw została podpisana przez Prezydenta RP w dniu 23 marca br. i obecnie oczekuje na publikację w Dzienniku Ustaw. Po upływie 21 dni od publikacji ustawy nowe przepisy wejdą w życie. Zmian powinnyśmy zatem spodziewać się jeszcze w kwietniu.

Katalog zmian

Przechodząc do meritum, w ramach najnowszej nowelizacji przepisów kodeksu pracy zaszły następujące zmiany:

pracownik uzyskał prawo do zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej w wymiarze 2 dni bądź 16 godzin, z zachowaniem prawa do połowy wynagrodzenia – zgodnie z nowymi przepisami, pracodawca będzie miał obowiązek udzielenia w/w zwolnienia na wniosek pracownika zgłoszony najpóźniej w dniu korzystania z tego urlopu, w terminie przez niego wskazanym.

pracownik uzyskał prawo do bezpłatnego urlopu opiekuńczego w wymiarze 5 dni – tego rodzaju urlop będzie przysługiwał pracownikowi w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Z najważniejszych kwestii należy wskazać, iż: w/w urlop będzie mógł zostać wykorzystany w całości jednorazowo bądź w częściach, będzie udzielany na wniosek złożony najpóźniej na 1 dzień przed planowaną datą jego rozpoczęcia, we wniosku należy wskazać dane osoby wymagającej opieki. Co istotne, za czas w/w urlopu pracownikowi nie przysługuje prawo do wynagrodzenia.

Wydłużony został okres w jakim pracownik może wyrazić zgodę na prace w określonych warunkach – do ukończenia przez dziecko pracownika 8. roku życia (dotychczas był to 4. rok życia) – w tym okresie bez zgody pracownika nie będzie można zobowiązać go do pracy w godzinach nadliczbowych, w systemie przerywanego czasu pracy, w porze nocnej, a także wysyłać go w delegacje.

wydłużono wymiar urlopu rodzicielskiego: do 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie i 43 tygodni w przypadku porodu mnogiego (65 i 67 tygodni w przypadku nieuleczalnej choroby zagrażającej życiu dziecka bądź ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia). Tak jak dotychczas, z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje rodziców, jednak jego łączny wymiar nie może przekraczać okresów wskazanych powyżej. Stanowią one zatem niejako pulę „do podziału” na rzecz obojga rodziców. Zgodnie z najnowszą zmianą, z powyższej puli każdemu z rodziców będzie przysługiwać wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego – w/w prawa nie będzie można przenieść na drugiego rodzica. Urlop rodzicielski może być udzielony jednorazowo bądź w częściach, jednak nie więcej niż pięciu, a ponadto maksymalnie do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat.

wydłużono wymiar urlopu rodzicielskiego: do 41 tygodni - w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka, 43 tygodni – w przypadku przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka, 38 tygodni – w przypadku przyjęcia na wychowanie starszego dziecka. W przypadku nieuleczalnej choroby zagrażającej życiu dziecka bądź ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia wymiar urlopu będzie następujący: do 65 tygodni - w przypadku przyjęcia na wychowanie jednego dziecka, 67 tygodni – w przypadku przyjęcia na wychowanie więcej niż jednego dziecka, 62 tygodni – w przypadku przyjęcia na wychowanie starszego dziecka. Urlop rodzicielski może być udzielony jednorazowo bądź w częściach, jednak nie więcej niż pięciu, a ponadto maksymalnie do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat.

wprowadzono dodatkowe przerwy w pracy. Dotychczas, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosił co najmniej 6 godzin, pracownik miał prawo do przerwy trwającej co najmniej 15 minut. W noweli dodano kolejną 15-munitową przerwę, jeżeli wymiar ten był dłuższy niż 9 godzin oraz jeszcze jedną 15-minutową przerwę, jeżeli wymiar ten był dłuższy niż 16 godzin. Przerwy te wlicza się do czasu pracy.

Pracownicy mogą być zadowoleni

Powyższe zmiany dają pracownikom całą gamę korzyści, bądź to poprzez wydłużenie wymiaru urlopu bądź poprzez wprowadzenie ich zupełnie nowych rodzajów. Warto zauważyć, że nowelizacja dotknęła w głównej mierze tych obszarów, które dotyczą pracowników wychowujących dzieci. Nie można poza tym zapomnieć o dodatkowych przerwach w pracy dla osób dużo pracujących. Jak już wspomniano, w ten sposób realizowana jest idea zrównoważenia życia zawodowego i prywatnego osoby zatrudnionej. Nie należy zapominać, że już od co najmniej kilku lat mówi się o tzw. „rynku pracownika”, gdzie to właśnie pracownik może stawiać przed pracodawcą pewne wymagania i to już na etapie rozmowy kwalifikacyjnej. Powyższe zmiany jedynie potwierdzają, że ta tendencja ma się dobrze i jeszcze bardziej przesuwają granicę na korzyść pracowników.

▬ O mnie ▬

▬ Jesteśmy tutaj ▬

▬ Kontakt ▬